Οδηγεί η ένταξη στην ΕΕ σε περισσότερη οικονομική ελευθερία;

Εμπειρική ανάλυση της διαδικασίας εισόδου στην ΕΕ την περίοδο 200-2017.

Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Σαραβάκος

Αν και η οικονομική κρίση της περιόδου 2008-2013 αμφισβήτησε τις θεσμικές καταβολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες είναι συνυφασμένες με τις φιλελεύθερες αρχές, η κριτική που ασκήθηκε στις οικονομικές της πολιτικές από τη σκοπιά μιας φιλελεύθερης ατζέντας δεν φαίνεται να ευσταθεί, καθώς η ΕΕ δείχνει να συνδέεται με αύξηση της οικονομικής ελευθερίας των κρατών που εντάσσονται σε αυτήν.

Η παρούσα έρευνα εξετάζει εμπειρικά τη σύνδεση μεταξύ της ενταξιακής διαδικασίας για την είσοδο στην ΕΕ και του Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας. Η σχέση αυτή, μέσα από μία μεθοδολογική προσέγγιση που συμπεριλαμβάνει αρκετούς παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάζουν τη σχέση και απομονώνει σε έναν βαθμό την επίδραση, φαίνεται να είναι θετική για την περίοδο της μεγάλη διεύρυνσης (2000-2017). Τα οφέλη που επιτυγχάνονται κατά την περίοδο της ενταξιακής διαδικασίας δεν αφορούν μόνο την επίτευξη των ελάχιστων προϋποθέσεων ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και επιπλέον βελτιώσεις στις εγχώριες ρυθμιστικές και διοικητικές πολιτικές. Επιπλέον, θα πρέπει να τονιστεί ότι τα οφέλη της ενταξιακής διαδικασίας δεν προκύπτουν μόνο σε σύγκριση με τις φτωχότερες και λιγότερο ανεπτυγμένες γειτονικές χώρες, αλλά και με τις πλούσιες χώρες μέλη του ΟΟΣΑ και τις χώρες μέλη του εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο βασικός μηχανισμός μέσω του οποίου εντοπίζεται πως η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται με την αύξηση της οικονομικής ελευθερίας φαίνεται να είναι το ελεύθερο εμπόριο. Η κατάργηση πολλών και ποικίλων εμποδίων στις εμπορικές συναλλαγές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και η παροχή ευνοϊκών όρων στις υποψήφιες χώρες για την συμμετοχή τους, λειτουργεί θετικά για την αύξηση της συνολικής οικονομικής ελευθερίας και τη γενικότερη οικονομική σύγκλιση.

Παρόλα τα ευρήματα της έρευνας, η συγκεκριμένη μεθοδολογική προσέγγιση δεν έχει ως στόχο να καταλήξει ως προς την αιτιακή συνάφεια μεταξύ ενταξιακής διαδικασίας και αύξησης της οικονομικής ελευθερίας. Δεδομένων των περιορισμών που αναλύονται στη βασική έρευνα πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω μελέτη της επίδρασης του θεσμικού και ρυθμιστικού πλαισίου στην ΕΕ στην οικονομική ελευθερία, ιδίως σε ό, τι αφορά συγκεκριμένες οικονομικές πολιτικές και χρηματοδοτικά εργαλεία που προβλέπονται είτε κατά την ενταξιακή διαδικασία, είτε από την ιδιότητα του πλήρους μέλους κράτους.

Κύρια Ευρήματα

• Όσο μία χώρα πλησιάζει στο να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ, η οικονομική της ελευθερία αυξάνεται. Αυτή η αύξηση φαίνεται να σχετίζεται με τη διαδικασία ένταξης καθ’αυτή και δεν δείχνει να οφείλεται μόνο στις ελάχιστες προϋποθέσεις ένταξης που απαιτούνται για την υποψηφιότητα.

• Η διαδικασία ένταξης μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται με την αύξηση της οικονομικής ελευθερίας. Τα οφέλη που επιτυγχάνονται κατά την περίοδο της ενταξιακής διαδικασίας δεν αφορούν μόνο την επίτευξη των ελάχιστων προϋποθέσεων ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και επιπλέον βελτιώσεις στις εγχώριες ρυθμιστικές και διοικητικές πολιτικές. Επιπλέον, θα πρέπει να τονιστεί ότι αυτή η αύξηση της οικονομικής ελευθερίας δεν προκύπτει μόνο σε σύγκριση με τις φτωχότερες και λιγότερο ανεπτυγμένες γειτονικές χώρες, αλλά και με τις πλούσιες χώρες μέλη του ΟΟΣΑ και τις χώρες μέλη του εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Ο βασικός μηχανισμός μέσω του οποίου η διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται με την αύξηση της οικονομικής ελευθερίας φαίνεται να είναι το ελεύθερο εμπόριο, κυρίως χάρη στην κατάργηση πολλών και ποικίλων εμποδίων στις εμπορικές συναλλαγές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και χάρη στους ευνοϊκούς όρους που προσφέρονται στις υπό ένταξη χώρες, κατά κανόνα ως μέρος της συμφωνίας ένταξης.

• Η διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται σημαντικά με την αύξηση της οικονομικής ελευθερίας, μέσω της βελτίωσης της ρυθμιστικής ποιότητας, της νομισματικής σταθερότητας και της συγκράτησης των επιτοκίων, της αποτελεσματικότητας της δικαιοσύνης και της προστασίας των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Ωστόσο, η βελτίωση σε καθένα από αυτά τα πεδία φαίνεται να αποτελεί περισσότερο προϋπόθεση για την ένταξη μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά αποτέλεσμα της ένταξης καθ’ αυτής.

• Η ένταξη μίας χώρας ως πλήρους μέλους στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται περισσότερο με την κατηγορία της υγιούς νομισματικής πολιτικής του Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας του Ινστιτούτου Fraser.

Η πρωτότυπη έκδοση της μελέτης “Ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οικονομική ελευθερία: μία εμπειρική ανάλυση της επίδρασης της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και της διαδικασίας εισόδου στην οικονομική ελευθερία” δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο από το European Liberal Forum, με την υποστήριξη του ΚΕΦίΜ – Μάρκος Δραγούμης (Ελλάδα) και του Centro di Ricerca e Documentazione Luigi Einaudi (Ιταλία), και είναι διαθέσιμη εδώ.