O νομπελίστας Vernon Smith, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του φιλελευθερισμού, έκλεισε την πρωτοχρονιά που μας πέρασε τα 92 του χρόνια και το ΚΕΦίΜ  μοιράζεται 5 πράγματα για να γνωρίσεις καλύτερα τον ίδιο και το επιστημονικό του έργο.

1. Ένα από τα σημαντικότερα διδάγματα της ζωή του Smith είναι πως ακόμα και αν είσαι σοσιαλιστής, δεν πειράζει. Αρκεί να διαβάσεις, να κατανοήσεις και να ασχοληθείς σοβαρά με τις επιστήμες, εκείνες θα σου δείξουν τον δρόμο. Όπως ο ίδιος ομολογεί, επηρεασμένος από την μητέρα του, στην αρχή της ζωής του ήταν σοσιαλιστής. Σταδιακά όμως, μέσα από την επιστημονική του διαδρομή και την ενασχόληση του με τον κλάδο των «πειραματικών οικονομικών» κατάλαβε ότι η ελεύθερη αγορά δουλεύει. Έτσι εγκατέλειψε γρήγορα τις κολεκτιβιστικές του απόψεις και υιοθέτησε νέες που στηρίζονταν στις ελεύθερες ανταγωνιστικές αγορές. Κατέληξε πως κανένας άλλος μηχανισμός δεν αντικαθιστά καλύτερα την αγορά στον συντονισμό της διάσπαρτης γνώσης, μιας ιδέας που συναντάμε ως κεντρική στο έργο του F. Hayek (Νόμπελ οικονομικών 1974), τον οποίο και συμπεριέλαβε στις ευχαριστίες του για την απονομή του Νόμπελ Οικονομικών του 2002.

2. Η μεγάλη συνεισφορά του V. Smith στην οικονομική επιστήμη έγκειται στη θεμελίωση των πειραμάτων ως βασικό εργαλείο οικονομικής ανάλυσης. Προερχόμενος από βασικές σπουδές στην φυσική και επηρεασμένος από το μεθοδολογικό μοντέλο των θετικών επιστημών, ήταν από τους πρώτους που από την δεκαετία του ’60 και μετά ξεκίνησαν να κάνουν εφαρμοσμένες έρευνες και βοήθησαν στην μαθηματικοποίηση της οικονομικής επιστήμης. Μέχρι την εποχή που δραστηριοποιείται ο Vernon Smith, τα οικονομικά θεωρούνται μία κοινωνική επιστήμη που δεν μπορεί να προσεγγίσει την αλήθεια των φυσικών επιστημών ούτε σε μεθοδολογικό επίπεδο, ούτε σε επίπεδο πορισμάτων. Η συνεχής εργασία του πάνω στην έρευνα πεδίου και η συνεισφορά του στην καθιέρωση των κανόνων που διέπουν τα πειράματα στην οικονομία ήταν και ο λόγος που τιμήθηκε το 2002 με το βραβείο Νόμπελ οικονομικής επιστήμης. Σήμερα τα πειραματικά οικονομικά θεωρούνται ένας από τους βασικότερους κλάδους των οικονομικών και χρησιμοποιούνται ως εργαλείο τιμολόγησης, κατανομής των πόρων ανάμεσα σε 2 ή περισσότερα συναλλασσόμενα μέρη, βέλτιστης παροχής δημοσίων αγαθών, αξιολόγησης επίδοσης και λειτουργίας θεσμών κ.α.

3. Ένα από τα βασικά συμπεράσματα της δουλειάς του Smith είναι πως η απόδοση της αγοράς και το σημείο ισορροπίας της εξαρτάται από τους κανόνες που την ρυθμίζουν. Στα πειράματα του έδειξε πως ακόμα και αν έχουμε δρώντες με τέλεια πληροφόρηση (μία μη ρεαλιστική θεώρηση), αυτή η υπόθεση δεν αποτελεί από μόνη της επαρκή συνθήκη για την βέλτιστη αποτελεσματικότητα της αγοράς. Οι κανόνες που την ρυθμίζουν (το θεσμικό πλαίσιο της οικονομίας) θα πρέπει να είναι τέτοιοι που να μην βάζουν εμπόδια ανάμεσα στους συναλλασσόμενους, μία συλλογιστική που μοιράζεται την ίδια βάση με εκείνη ενός άλλου νομπελίστα οικονομολόγου, του Ronald Coase (Νόμπελ οικονομικών 1991).

4. Σύμφωνα με τον Smith η ξένη οικονομική βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες έχει αποδειχθεί πως είναι καταστροφική καθώς δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία απλή μεταφορά πόρων από χώρα σε χώρα που δυναμώνει τις ομάδες που κατέχουν την εξουσία. Η ουσιαστική βοήθεια είναι η άρση των εμποδίων ώστε οι χώρες αυτές να προσελκύσουν επενδύσεις. Με άλλα λόγια η βοήθεια που πρέπει να προσφέρουν οι ανεπτυγμένες χώρες είναι να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να δημιουργήσουν δομές και θεσμούς που δημιουργούν τον πλούτο και όχι να στηρίζονται στην μεταφορά του από χώρες που τον παρήγαγαν.

5. Ο Vernon Smith μαζί με τον Milton Friedman (Νόμπελ οικονομικών 1976) το 2005 υποστήριξαν την αποποινικοποίηση της κάνναβης και υπέγραψαν μαζί με περισσότερους από 500 οικονομολόγους υπόμνημα που ζητούσε από την κυβέρνηση και το κογκρέσο των ΗΠΑ να εγκρίνει την σχετική νομιμοποίηση.