Ο νόμος περί Ευθύνης Υπουργών στην Ελλάδα εισάγεται ήδη με το Σύνταγμα του 1864 και φτάνει μέχρι τις μέρες μας, ωστόσο η ισχύουσα σήμερα ρύθμιση μάλλον δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα επιλύει.  

Τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης: 

• Η συνταγματική πρόνοια για την ποινική ευθύνη των υπουργών απαντάται ήδη στο Σύνταγμα του 1864, ακολουθώντας άλλα ευρωπαϊκά συντάγματα με ανάλογες ρυθμίσεις. Έκτοτε, η πρόνοια αυτή παραμένει σταθερή και διακομματικά γενικά αποδεκτή. 

• Η Βουλή, το κατ’ εξοχήν θεσμοθετημένο πολιτικό όργανο που σκοπό έχει την άσκηση της νομοθετικής λειτουργίας, δεν μπορεί να μετατρέπεται σε δικαστική αρχή. Η εμπειρία από τις εξεταστικές και προκαταρκτικές επιτροπές με τα παράλληλα πορίσματα των κομμάτων είναι δηλωτική της αδυναμίας της να υποκαταστήσει τη δικαστική λειτουργία.  

• Η διατύπωση του άρθρου 86 του Συντάγματος, καλύπτει οποιαδήποτε ποινικά κολάσιμη πράξη τελέστηκε από υπουργούς «κατά την άσκηση των καθηκόντων τους» κι όχι μόνον εκείνες που συνδέονται με το λειτούργημα ενός υπουργού. Εάν προσθέσει κανείς σ’ αυτή τη ρύθμιση και το ότι η ποινικώς κολάσιμη πράξη που εμπίπτει στο ειδικό καθεστώς παραγράφεται σε συντομότατο χρόνο, του οποίου η διάρκεια μπορεί να περιοριστεί σε μερικές εβδομάδες, τελικά η ρύθμιση δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα υποτίθεται ότι θα έλυνε. 

• Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών της ΕΕ στις οποίες η παραπομπή Υπουργού αποφασίζεται από τη Βουλή. Η Βουλή παρέχει την άδεια δίωξης, δηλαδή αποφασίζει για την άρση της ασυλίας του.  

• Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η αρμοδιότητα της εκδίκασης των υποθέσεων που σχετίζονται με την υπουργική ευθύνη ανατίθεται σε ειδικό δικαστήριο. Η διαφορά είναι πως στην Ελλάδα στο ειδικό δικαστήριο μετέχουν μόνον ανώτατοι δικαστές, ενώ στα δικαστήρια άλλων ευρωπαϊκών χωρών (Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ισλανδία, Νορβηγία, Πολωνία) μετέχουν, εκτός από δικαστές, και βουλευτές κοινοβουλευτικών ομάδων. 

Μεταξύ των προτάσεων που διατυπώνει το ΚΕΦΙΜ επισημαίνεται η αναθεώρηση του άρθρου του άρθρου 86 του Συντάγματος και του εκτελεστικού νόμου 3126/2003 στη διπλή κατεύθυνση της οριοθέτησης των αδικημάτων για τα οποία μπορεί να ενεργοποιηθεί η συνταγματική διάταξη και της κατάργησης του διαμεσολαβητικού ρόλου της Βουλής, καθώς και η ενίσχυση των κωδικών δεοντολογίας της κυβέρνησης και των κομμάτων, αλλά και των κανόνων λογοδοσίας των Υπουργών. 

Το κείμενο πολιτικής «Ο νόμος περί ευθύνης Υπουργών» συνέγραψε ο Παναγιώτης Καρκατσούλης, Εμπειρογνώμονας δημόσιας διοίκησης, Σύμβουλος ΑΣΕΠ, και πρώην βουλευτής, και δημοσιεύθηκε από το ΚΕΦΙΜ τον Μάρτιο του 2025. 

*** 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ:   

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον υπεύθυνο Επικοινωνίας του ΚΕΦΙΜ Θάνο Σιαμτάνη │ thanos.siamtanis@kefim.org │τηλ. 6942661285   

Το ΚΕΦΙΜ είναι ένας ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός και το έργο του περιλαμβάνει ερευνητικά προγράμματα, εκδόσεις και εκδηλώσεις που έχουν ως επίκεντρο την αύξηση της ατομικής ελευθερίας για κάθε πολίτη. Μάθετε περισσότερα στο www.kefim.org