Ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οικονομική ελευθερία: μία εμπειρική ανάλυση της επίδρασης της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και της διαδικασίας εισόδου στην οικονομική ελευθερία

Συγγραφείς: Κωνσταντίνος Σαραβάκος (επιμ.), Εμμανουήλ Σχίζας, Mara Vidali, Angela De Martiis, Giorgio Vernoni

Η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η διαδικασία εισόδου μίας χώρας στην ΕΕ απαιτούν σημαντικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου μια χώρα να ευθυγραμμιστεί με το θεσμικό πλαίσιο και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, η πρόσφατη οικονομική κρίση αμφισβήτησε το κεκτημένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οικονομική ελευθερία. Ο δημόσιος διάλογος θα πρέπει να βασίζεται σε τεκμηριωμένες αναλύσεις και η τρέχουσα έρευνα παρέχει εμπειρικά στοιχεία για τη σύνδεση μεταξύ της ένταξης στην ΕΕ και του στόχου της προώθησης της οικονομικής ελευθερίας.

Το πρώτο κεφάλαιο της μελέτης χρησιμοποιεί ένα οικονομετρικό υπόδειγμα για να εκτιμήσει αν οι μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με την περίοδο ένταξης μίας χώρας στην ΕΕ οδηγούν σε αύξηση (ή μείωση) της οικονομικής ελευθερίας, όπως υπολογίζεται στον Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας του Ινστιτούτου Fraser, καλύπτοντας την περίοδο 2000-2017. Το δεύτερο κεφάλαιο εστιάζει στην Ιταλία ως μελέτη περίπτωσης και περιέχει μία γενική παρουσίαση των τάσεων του Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας στην χώρα, ενώ επίσης αναλύει την οικονομική ελευθερία σε τοπικό επίπεδο, χρησιμοποιώντας των δείκτη ILERI (Δείκτης Οικονομικής Ελευθερίας Ιταλικών Περιοχών) του Centro Einaudi. Το κεφάλαιο διερευνά την σχέση μεταξύ των ευρωπαϊκών πολιτικών συνοχής, ως την βασική επιδίωξη της ένταξης στην ΕΕ και της οικονομικής ελευθερίας σε τοπικό επίπεδο.

Κύρια Ευρήματα

• Η διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται με την αύξηση της οικονομικής ελευθερίας. Τα οφέλη που επιτυγχάνονται κατά την περίοδο της ενταξιακής διαδικασίας δεν αφορούν μόνο την επίτευξη των ελάχιστων προϋποθέσεων ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και επιπλέον βελτιώσεις στις εγχώριες ρυθμιστικές και διοικητικές πολιτικές. Επιπλέον, θα πρέπει να τονιστεί ότι τα οφέλη της ενταξιακής διαδικασίας δεν προκύπτουν μόνο σε σύγκριση με τις φτωχότερες και λιγότερο ανεπτυγμένες γειτονικές χώρες, αλλά και με τις πλούσιες χώρες μέλη του ΟΟΣΑ και τις χώρες μέλη του εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Ο βασικός μηχανισμός μέσω του οποίου η διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται με την αύξηση της οικονομικής ελευθερίας φαίνεται να είναι το ελεύθερο εμπόριο, κυρίως χάρη στην κατάργηση πολλών μορφών εμποδίων στις εμπορικές συναλλαγές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και των ευνοϊκών όρων που προσφέρονται στις υπό ένταξη χώρες, κατά κανόνα ως μέρος της συμφωνίας ένταξης.

• Η διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται σημαντικά με την αύξηση της οικονομικής ελευθερίας, μέσω της βελτίωσης της ρυθμιστικής ποιότητας, της νομισματικής σταθερότητας και της συγκράτησης των επιτοκίων, της αποτελεσματικότητας της δικαιοσύνης και της προστασίας των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Ωστόσο, η βελτίωση σε κάθε ένα από αυτά τα πεδία φαίνεται να αποτελεί περισσότερo προϋπόθεση για την ένταξη μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά αποτέλεσμα της ένταξης καθ’ αυτής.

• Η ένταξη μίας χώρας ως πλήρους μέλους στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται περισσότερο με την υγιή νομισματική πολιτική, όπως αυτή μετριέται στον σχετικό υποδείκτη του Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας του Ινστιτούτου Fraser. Αυτή η επίδραση μπορεί να οφείλεται σε έναν βαθμό στα κριτήρια σταθερότητας των τιμών και των επιτοκίων που συνδέονται με την διαδικασία ένταξης· ωστόσο, θα μπορούσε επίσης να είναι αποτέλεσμα της σύνδεσης της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τη δέσμευση ένταξης στην Ευρωζώνη από την συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992.

• Η συνολική αξιολόγηση της ένταξης της Ιταλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτυπώνει μία συσχέτιση ανάμεσα στο επίπεδο οικονομικής ελευθερίας της χώρας και της ένταξης στο ενιαίο νόμισμα το 1999.

• Οι κατηγορίες του Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας που συνδέονται με τον πληθωρισμό και την νομισματική σταθερότητα, το άνοιγμα των εγχώριων και διεθνών αγορών και την εναρμόνιση του ρυθμιστικού πλαισίου συνδέονται με τις πολιτικές που οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις όφειλαν να εφαρμόσουν ώστε να συγκλίνουν προς τη νομισματική ενοποίηση.

• Η ανάλυση της οικονομικής ελευθερίας των Ιταλικών περιφερειών, η οποία βασίστηκε στον Δείκτη ILERI του Κέντρου Einaudi (Centro di Ricerca e Documentazione Luigi Einaudi, Δείκτης Οικονομικής Ελευθερίας Ιταλικών Περιφερειών, ILERI) δείχνει μεγάλες και διευρυνόμενες αποκλίσεις ανάμεσα σε περιοχές της χώρας. Ορισμένες διαφορές είναι διαχρονικά γνωστές (όπως για παράδειγμα η πόλωση Βορρά – Νότου), ενώ νέες προέκυψαν από το 2000 και μετά, παρά τις εκτεταμένες πολιτικές συνοχής που εφαρμόστηκαν αυτή την περίοδο.

Βρείτε τη μελέτη στα αγγλικά εδώ:

Δείτε την συνοπτική παρουσίαση της μελέτης του ΚΕΦίΜ στα ελληνικά εδώ:

Δημοσιεύεται από το European Liberal Forum asbl με την υποστήριξη του ΚΕΦίΜ – Μάρκος Δραγούμης (Ελλάδα) και του Centro di Ricerca e Documentazione Luigi Einaudi (Ιταλία). Συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ούτε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ούτε το European Liberal Forum asbl είναι υπεύθυνα για το περιεχόμενο αυτής της έκδοσης ή για οποιαδήποτε χρήση αυτής. Οι απόψεις που εκφράζονται στην παρούσα έκδοση ανήκουν αποκλειστικά στους συγγραφείς. Οι απόψεις αυτές δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και / ή του European Liberal Forum asbl.