Του Αριστείδη Χατζή*

Στις 8 Μαρτίου 1824 κυκλοφόρησε στο Μεσολόγγι το 20ό τεύχος της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά». Το τεύχος αυτό αποτέλεσε την αφορμή για το πρώτο σοβαρό επεισόδιο λογοκρισίας στην ιστορία του ελληνικού Τύπου. Με πρωταγωνιστή τον Λόρδο Μπάιρον, που, ουσιαστικά, απαγόρευσε την κυκλοφορία της εφημερίδας. Ας δούμε γιατί.

Στην πρώτη σελίδα του συγκεκριμένου τεύχους δημοσιεύονταν η συνέχεια και το τέλος ενός δοκιμίου με θέμα την έννοια της ελευθερίας. Οι επόμενες τρεις σελίδες ήταν αφιερωμένες σε ένα κρούσμα πανώλης που είχε τρομοκρατήσει την πόλη. Στο τέλος της τέταρτης σελίδας η εφημερίδα έκλεινε με ένα σύντομο σημείωμα με θέμα τον φιλελληνισμό των Ούγγρων. Ο οποίος οφείλεται, όπως υπονοούσε ο συντάκτης, σε παρόμοιες εμπειρίες με τους Ελληνες καθώς ήταν και αυτοί ένας λαός που διεκδικούσε την ελευθερία του – από τους Αυστριακούς. Ο συντάκτης του άρθρου ήταν ο Ιάκωβος Μάγερ, ο φιλέλληνας Ελβετός που, έχοντας πολιτογραφηθεί Ελληνας, διηύθυνε την εφημερίδα.

Το τεύχος ξεσήκωσε θύελλα στο Μεσολόγγι. Ο Λόρδος Μπάιρον εξοργίστηκε τόσο πολύ όταν το διάβασε, που έδωσε εντολή να κατασχεθούν όλα τα τεύχη και να καταστραφούν ή, τουλάχιστον, να μη φύγουν από το Μεσολόγγι. Τους λόγους μάς τους εξηγεί ο προσωπικός του γιατρός, ο Σκωτσέζος Τζούλιους Μίλινγκεν: «Ο Μάγερ δεν έδινε καμία σημασία στις συνέπειες όσων έγραφε. Στο 20ό τεύχος της εφημερίδας δημοσίευσε ένα κείμενο που απευθυνόταν στους Ούγγρους και χρησιμοποιούσε τόσο φιλελεύθερη και επαναστατική γλώσσα που ήταν απολύτως βέβαιο ότι θα προκαλούσε οργή στην Αυλή της Βιέννης που ήταν ήδη αρνητικά διακείμενη απέναντι στην Ελλάδα. Ισως, μάλιστα, το κείμενο να την οδηγούσε να αναλάβει δράση που θα έβλαπτε την ελευθερία των Ελλήνων. Ο Λόρδος Μπάιρον αισθάνθηκε ότι είχε καθήκον να εξαφανίσει κάθε αντίτυπο του συγκεκριμένου τεύχους και, επιπλέον, να υποχρεώσει τον εκδότη να διαβεβαιώσει ρητά την ελληνική κυβέρνηση ότι θα απέφευγε στο εξής κάθε είδους κριτική στις πολιτικές των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων». Σύμφωνα με τον ταγματάρχη Γουίλιαμ Πάρι, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος όχι μόνο συμφωνούσε με τον Μπάιρον αλλά ήταν και αυτός που του επισήμανε τον κίνδυνο από τη δημοσίευση του φλογερού άρθρου. Τα τεύχη εξαφανίστηκαν. Τέσσερις ημέρες μετά κυκλοφόρησε το διπλό τεύχος 20-21 με την ίδια περίπου ύλη αλλά χωρίς αναφορά στους Ούγγρους.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στην kathimerini.gr

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Καθημερινή, στις 1.12.2019 και αποτελεί το τρίτο της σειράς άρθρων για την Επανάσταση του 1821, στο πλαίσιο της συνεργασίας του ΚΕΦίΜ με την εφημερίδα με αφορμή το εκπαιδευτικό προγράμμα : «Ελλάδα 2021: Διακόσια χρόνια από τη Φιλελεύθερη Επανάσταση». Μάθετε περισσότερα εδώ.